« برای شما قانون ابدی باشد كه در دهمین روز از ماه هفتم (عبری) جانهی خود را رنج دهید (روزه بگیرید) .... زیرا در این روز برای شما طلب عفو میشود .... (و در صورت توبه) از تمام خطاهیی كه نسبت به خداوند مرتكب شده ید، مبرا میشوید» ( تورات – سفر لاویان – فصل 16 – یات 29-31 )
ریشه این روزه، به عفو بنیاسرائیل از جانب خداوند در صحری سینا بازمیگردد. حضرت موسی اولین بار، چهل روز در كوه سینا توقف كرد تا تورات را دریافت نمود (10 فرمان)، و پس از بازگشت از كوه، تمرد گروهی از بنیاسرائیل را مشاهده كرد. پس از توبیخ قوم و پشیمانی آنها، چهل روز دیگر در بالی كوه برای قوم طلب عفو كرد و پس از آن، به فرمان خداوند، 40 روز دیگر در بالی كوه رفت ت برای دومین بار لوح ده فرمان را دریافت كرد. موسی در دهم ماه هفتم از كوه پیین آمد و چون این روز برای بنیاسرائیل، نشان عفو خطاهی آنها از سوی خداوند بود، این روز به عنوان یوم كیپور یعنی روز بخشش گناهان تعیین شد.
یهودیان جهان در این روز كه مهمترین روز تقویم عبری محسوب میگردد، روزه 25 ساعته (غروب تا غروب )گرفته و از انجام هر كاری دست كشیده و تمام وقت در كنیساها، به عبادت میپردازند.
دومین سری از روزههی واجب یهودیان، 4 نوبت روزههیی هستند كه پس از ویرانی معبد بیتالمقدس از طرف انبیا و علمی بنیاسرائیل به نشانه سوگواری برای این جامعه مقرر شدند.
سرزمین اسرائیل، شهر اورشلیم و معبد بیتالمقدس ركن اصلی عبادات و اعتقادات یهود را تشكیل میدهند. بسیاری از یین عبادی و زیارتی قوم یهود مربوط به این مكان و سرزمین مقدس است. یهودیان در سه نوبت نمازها ( تفیلاها)ی روزانه خود به سوی بیتالمقدس به عنوان قبله رو میكنند. پس از ویرانی نهیی بیتالمقدس در حدود سال 70 میلادی و تبعید یهودیان از آن سرزمین، 4 نوبت روزه به نامهی گدلیا، دهم طبت، 17 تموز و 9 آو ( 25 ساعته) به نشانه یادبود و سوگواری برای این واقعه بر یهودیان واجب شد.
سومین شكل روزه، روزه استر است. این نشانه نوعی روزه است كه به منظور طلب حاجت و استجابت دعا صورت میگرفت. در حدود 2300 سال پیش كه یهودیان از زمان كوروش در ایران ساكن شده بودند، دختری یهودی ملكه دربار خشیارشا شد. در آن دوران یكی از وزرا نقشه قتل عام یهودیان را طرح كرد كه با هوشیاری استر و یكی از انبیی یهود به نام مُردخی این نقشه باطل شد. استر برای موفقیت در ابطال این توطئه، از یهودیان ایران خواست كه 3 روز روزه بگیرند و از خداوند طلب بخشش و كمك نمیند. پس از آن، روزه استر به یادبود این واقعه بر یهودیان واجب گشت.
روزه هی مستحب :
1- روزه آدینه پسح : این روزه مختص پسران و مردان اولزاد خانواده است كه به یادبود ضربت خداوند به اولزادهی مصریان در هنگام آستانه خروج بنیاسرائیل از مصر و مصونیت عبرانیان از این ضربت صورت میگیرد.
2- در یام خاص از سال به ویژه ماه الول ، روزهی دوشنبه و پنجشنبه روزه گرفته میشود.
3- روزهی آدینه ماه نو عبری ( روز قبل از حلول ماه قمری).
4- عروس و داماد در روز عروسی یا روز قبل از آن به مناسبت شروع زندگی جدید و به منظور توبه از گناهان گذشته در صورت امكان روزه میگیرند.
5- كسی كه خواب آشفتهی دیده است و آن را نشان بدی میداند، روز بعد به خاطر كفاره گناهان و رفع مصیبت روزه میگیرد.
6- برخی رسم دارند كه در سالروز درگذشت والدین خود یا سالروز درگذشت علمی عالیرتبه دینی روزه بگیرند.
7-در مواقع خاصی مانند احتمال وقوع بلیی طبیعی یا بروز خشكسالی و نظیر آن، بنا به حكم مرجع دینی، روزه جماعتی بر یهودیان منطقهی خاص مقرر میشود.
آداب روزه و شریط آن :
در شریعت یهود، كلیه واجبات دینی برای دختران از سن 12 سالگی و برای پسران از 13 سالگی شروع گشته و اجباری است.
روزه نیز مشمول این حكم است. كلیه روزههی مورد بحث اعم از واجب و مستحب به غیر از 2 مورد یوم كیپور و روزة نهم آو( كه 25 ساعته و از غروب تا غروب هستند)، همگی از ماقبل سپیده صبح تا تاریكی كامل هوا برگزار میشوند ( هرچند كه رسم است پس از خوابیدن شب قبل، چیزی خورده نشود). به غیر از 2 روزة یاد شده كه استثناء هستند، تقریبا غیر از خوردن و آشامیدن، هیچگونه محدودیت دیگری اعمال نمیشود. در روزهها، مواردی به مراسم نمازهی روزانه اضافه میشوند.
غیر از روزه بزرگ یوم كیپور كه تاكید ویژهی بر انجام آن صورت میگیرد، در همه روزهها، بیماران و افراد ضعیف و زنان باردار یا شیرده از روزهها معاف هستند.
در یام عید و روزهی شنبه و روزهی اول ماه نو عبری، گرفتن روزه ممنوع است.
پذیرش روزه :
هر چند كه روزه در یهود ( تعنیت ) معنی تحتاللفظی «رنج دادن جان» را داراست، اما هدف اصلی آن همانگونه كه ذكر شد، یادآوری موضوعهی معین در شریط ویژة روزه است. لذا آمادگی جسمانی برای روزه بسیار با اهمیت شمرده شده است. به خصوص دربارة روزه بزرگ یوم كیپور، در احكام دینی، صرف خوراك مفصل قبل از شروع این روزه، بسیار باارزش و مستوجب ثواب شمرده شده است، زیرا فرد ر برای اجری یك فرمان الهی آماده میسازد. نیز درباره روزههیی كه جنبه توبه دارند به كرات این نكته گوشزد شده است كه روزه توبه، تنها مختص روابط انسان و خداوند است و چنانچه انسانی، نسبت به همنوعان خود گناهكار باشد، تا زمان رفع كدورت و احقاق حقوق آنها، روزه و توبه او به درگاه خداوند بیاثر خواهد بود.
و در پیان، جملهی معروف است از حضرت یشعیی نبی كه از قول خداوند هدف واقعی روزه را به بنیاسرائیل تذكر میدهد كه روزه مورد قبول خداوند، رنج انسانهی روزهدار و تعظیم و تكریم ریاكارانه آنها در زمان روزه نیست، بلكه برداشتن یوغ ظلم و رهیی بخشیدن به ضعفا و مظلومان به عنوان حاصل عملی این احكام و مراسم، مورد نظر خداوند و انبیی اوست.
( یشعیا فصل 58 یات 3-7 )
نماد ادیان مختلف